دیورتیکولیت چیست؟
دکتر عطا انصاری
از بعد از چهل سالگی معمولاً کیسه های کوچکی حداکثر به اندازه یک تیله در نقاط مختلف روده بزرگ تولید می شود که به آن دیورتی کولوز (Diverticulitis) می گویند. دیورتی کولوز می تواند در تمام دستگاه گوارش مری، معده، روده کوچک هم تولید بشود. دیورتی کولیت بر اثر انفلاماسیون دیورتیکول ها پیش می آید.
دیورتیکولوز مشکلی است که در کشورهای غربی زیاد دیده می شود و حدود 50 درصد مردم قبل از 60 سالگی به آن دچار هستند و در بیشتر اوقات دیورتیکول ها هیچ علامتی ندارند و آنها را برای تشخیص مشکلات دیگر دستگاه گوارش کشف می کنند. یک دیورتیکولیت یعنی انفلاماسیون و عفونت دیورتیکول باعث درد شدید می شود.
علل
دیورتیکول معمولاً در قسمت های ضعیف روده بزرگ بر اثر فشار داخل روده تولید می شود. اگر فشار زیاد باشد این قسمت دچار کشیدگی شده و تولید یک پارگی کوچک و زخم کوچک بر روی جدار دیورتیکول می کند و باعث عفونی شدن آن می شود، و اغلب اوقات علت تولید آن گوشه گیری و عدم فعالیت های بدنی و رژیم غذایی و کمبود فیبرهای غذایی می باشد.
مشکلاتی که می تواند تولید کند
جدار دیورتیکولیت می تواند پاره شده و عفونتی در پریتونئوم (پوششی که روده ها و حفره شکمی را می پوشاند) تولید کند. در این صورت باید بلافاصله به بیمارستان مراجعه کرد، زیرا یک اورژانس پزشکی است.
دیورتیکولیت می تواند آبسه، خونریزی، بسته شدن روده بزرگ و روده کوچک هم تولید کند. به ندرت ممکن است که تولید فیستول بکند یعنی یک مجرای غیر طبیعی از روده بزرگ به سایر اعضای داخل شکمی مانند مثانه، روده کوچک، رحم و یا واژن باز بشود.
چه موقع به پزشک مراجعه کنیم
ـ اگر تب بالای 38 درجه باشد
ـ درد شکمی شدید
ـ عدم تحمل مایعات
باید بلافاصله به پزشک (بیمارستان) مراجعه کرد.
علائم بیماری
علائمی که زیاد دیده می شوند عبارتند از:
ـ درد ناگهانی و شدید در سمت چپ شکم، گاهی درد شدید نیست و به تدریج در عرض چند روز شدید می شود.
ـ حساس بودن شکم
ـ تب
ـ حالت تهوع
ـ یبوست و یا اسهال
علائمی که کمتر دیده می شوند:
ـ استفراغ
ـ باد کردن شکم
ـ خونریزی از مقعد
ـ احتیاج مرتب به ادرار کردن
ـ حساس بودن شکم بر اثر بستن کمربند و یا خم شدن به جلو
عوامل کمک به ابتلا
ـ داشتن بیش از چهل سال
ـ مصرف کم فیبرهای غذایی
ـ نداشتن فعالیت های ورزشی و کم تحرکی
پیشگیری
داشتن زندگی فعال و تغذیه شامل مقدار کافی فیبرهای غذایی (حبوبات، نان و ماکارونی با دانه های کامل، برنج قهوه ای، سبزی ها و میوه ها امکان مبتلا شدن به دیورتیکولوز و دیورتیکولیت را کم می کنند.
چند راهنمایی
ـ به تدریج میزان فیبرها را به غذای خود اضافه کنید.
ـ از مواد غذایی تصفیه شده و نان و ماکارونی های سفید کمتر استفاده کنید، یا استفاده نکنید.
ـ مایعات به اندازه کافی بنوشید.
ـ گوشت و چربی های حیوانی کمتر مصرف کنید.
ـ از پروبیوتیک ها مصرف کنید.
ـ مرتب فعالیت های ورزشی داشته باشید.
ـ به محض احساس قضای حاجت به دستشویی بروید.
ـ غذا را خوب بجوید.
ـ اگر به اندازه کافی فیبر در غذایتان نیست از مکمل های فیبردار استفاده کنید.
درمان های دارویی
15 تا 25 درصد افرادی که دچار دیورتیکولوز هستند یک روزی دچار دیورتیکولیت خواهند شد. درمان بیماری بستگی به شدت علائم آن دارد. اکثر موارد یعنی حدود 85 درصد موارد احتیاج به عمل جراحی نیست.
درمان بدون جراحی با رژیم غذایی مخصوص در 5 مرحله و در بیمارستان انجام می شود.
1 ـ رژیم صددرصد مایع همراه مواد غذایی از طریق سیاهرگ
2 ـ رژیم نیمه مایع
3 ـ رژیم غذایی با مقادیر کم فیبر
4 ـ رژیم غذایی با مقدار زیاد فیبری که در آب حل می شود و مقدار کم فیبر غیر محلول
5 ـ رژیم برای دیورتیکولوز با مقدار زیاد فیبر از همه نوع
داروها
آنتی بیوتیک ها برای کنترل عفونت ها لازم می شود. بسیار مهم است که مقدار تجویز شده توسط پزشک مصرف شود که باکتری ها نتوانند به آن عادت کنند و مقاوم بشوند. برای کم کردن درد از داروهای ضد درد که احتیاج به نسخه ندارند مثل تایلنول و غیره می شود استفاده کرد. در صورت لزوم پزشک داروهای ضد درد قوی تجویز می کند حتی اگر باعث تولید یبوست بشود و وضع را بدتر کند.
دیورتیکولویت با علائم بسیار مهم
جراحی
1 ـ قطع قسمتی از روده بزرگ که دیورتیکولیت مهم دارد که ممکن است با باز کردن شکم همراه باشد و یا با لاپاروسکوپی که سه یا چهار سوراخ کوچک بر روی شکم باز کرده و به کمک دوربین انجام می شود و لازم نیست شکم باز شود.
2 ـ اگر مساحت زیادی از روده دچار شده باشد که امکان نداشته باشد روده را به رکتوم (آخرین قسمت روده بزرگ) وصل کرد یک کولوستومی Colostomie لازم می شود، یعنی سوراخی در روی شکم باز کرده روده را به آن پیوند می زنند (Stomie) و یک کیسه برای جمع آوری مواد خروجی روی سوراخ چسبانده می شود. Stomie ممکن است دائمی باشد و یا موقتی تا هنگامی که انفلاماسیون از بین برود و وقتی که دیگر انفلاماسیونی وجود نداشت یک عمل جراحی دیگر روده بزرگ را به رکتوم وصل می کند.
معمولاً برای عمل جراحی در استان کبک باید بیمار سه بار تحت درمان قرار گرفته باشد و رادیوگرافی وضع روده را نشان بدهد و تشخیص دیورتیکولیت را نشان بدهد.
طب مکمل
ـ استفاده از مکمل های فیبرهای محلول در آب برای اشخاصی که از دیورتیکولوز مزمن رنج می برند و برای پیشگیری از دیورتیکوتیت حاد مفید است، مخلوط آنتی بیوتیک و این نوع فیبرها هم موثر بوده.
ـ دانه های Lin: در آلمان دانه های Lin با رژیم فیبرهای محلول برای دیورتیکولیت استفاده شده و مقدار آن یک قاشق غذاخوری دانه های خرد شده یا آرد شده در یک لیوان آب (حداقل 150 میلی لیتر) 2 تا 3 بار در روز.
اخطار: از دانه های کامل برای کسانی که دیورتیکول در روده ها دارند استفاده نشود زیرا می توانند به دیواره روده چسبیده و تولید انفلاماسیون کنند.
* این مقاله جنبه ی آموزشی دارد نه درمانی، هر دارویی باید با تشخیص و تجویز پزشک مصرف شود.
بیماری های پریشان کننده
دکتر عطا انصاری
بیماری های پریشان کننده یک سری بیماری های غیرقابل کنترل هستند که همراه با افسردگی شدید به انواع مختلفی خود را نشان می دهند، مثل یک حمله ترس و وحشت ناگهانی، ترس از یک چیز خاص مثل وحشت از عنکبوت و مشکلات نگران کننده کلی که برای آن جدول بندی خاصی وجود دارد که در ممالک مختلف با هم فرق دارند.
به طور کلی در حدود 15 درصد مردم در عرض یک سال و بین 20 تا 30 درصد در طول عمر به آن دچار می شوند و جزو مشکلات روانی هستند که زیاد دیده می شود. بین 2 تا 6 درصد مردم به بیماری های پریشان کننده دچار هستند. زنان کمی بیشتر از مردان به آن دچار می شوند، البته نگران بودن برای سر وقت رسیدن به یک قرار ملاقات یا انجام کاری به حد عالی طبیعی است ولی کسانی که دچار نگرانی شدید و دائمی هستند کیفیت زندگی شان به طور زیادی تحت تأثیر بیماری قرار می گیرد. تشخیص بیمار بستگی به نسبت مدت زمان وحشت، شدت آن و فرکانس آن نسبت به وضع عادی زندگی بیمار دارد و اگر سیمپتوم ها بیش از شش ماه طول بکشد، یک مشکل سلامتی روانی به شمار می رود که احتیاج به درمان پزشکی و روانی دارد.
انواع مختلف بیماری های پریشان کننده
بیماری های پریشانی به انواع مختلف دیده می شوند از حملات وحشت ناگهانی تا ترس از یک مسئله بسیار دقیق مثل ترس فقط از عنکبوت و یا یک نگرانی کلی و تقریباً دائمی که بر اثر جریانات روزمره ای زندگی نیست.
در فرانسه مقامات بهداشت عمومی جدولی تهیه کرده اند که به نام جدول اروپایی CIM–10 معروف است و شامل شش بیماری پریشانی زیر است:
ـ بیماری های پریشان کننده کلی
ـ بیماری وحشت زدگی یا بدون ترس از جامعه
ـ بیماری اضطراب در جامعه
ـ ترس های مشخص مثل ترس از عنکبوت
ـ مشکلات وابستگی شدید به یک موضوع مثل خرید زیاد و بی جهت
ـ استرس های پست تروماتیک (پس از صدمات روانی مثل بازگشت از جنگ)
در جدیدترین جلد کتاب تشخیص و آمار بیماری های روانی DSM – 5 که در سال 2014 چاپ شده و بسیار مورد استفاده متخصصان در آمریکای شمالی است پیشنهاد می شود که از جدول زیر استفاده شود:
ـ بیماری های مشوش کننده
ـ بیماری های وابستگی شدید و بیماری های همراه با آن
ـ بیماری های همراه با استرس و صدمات روانی
و هر یک از این ها شامل یک دوجین گروه بیماری های روانی دیگر می شوند، مثل این که بیماری های مشوش کننده شامل ترس از فضای باز، ترس از جامعه، نگرانی کلی، نگرانی تولید شده بر اثر درمان های دارویی یا مصرف مواد مخدر، ترس های مشخص (از حیوانات و ...)
سیمپتوم ها
سیمپتوم ها در همه بیماران یکسان نیست و به طور کلی شامل علائم زیر می باشد:
ـ احساس ترس از نگرانی، وحشت زدگی یا بیماری
ـ ضربان شدید قلب
ـ عرق کردن (دست های مرطوب و گر گرفتگی)
ـ لرزش
ـ تنفس کوتاه و دهان خشک
ـ احساس خفگی و کم هوایی
ـ دردهای قفسه سینه
ـ تهوع
ـ سرگیجه و عدم تعادل
ـ خواب رفتن و سنگینی و بی حسی اعضا
ـ مشکلات خواب و بی خوابی
ـ سیمپتوم های مختلف فیزیکی بدن
DSM – 5 پیشنهاد می کند که برای تشخیص بیماری های مشوش کننده از افراد سئوال های زیر پرسیده شود:
ـ در طی دو هفته گذشته آیا مشکلات زیر را داشته اید و شدت آن تا چه حد شما را ناراحت کرده:
ـ احساس عصبانیت، دلواپسی و اضطراب، وحشت و ترس، غم و غصه
ـ احساس ترس شدید و وحشت زدگی از یک موضوع
ـ مایل به فرار کردن از یک واقعه تا روبرو شدن با آن که شما را مضطرب می کند.
ـ مشکل وحشت زدگی یا حمله وحشت زدگی با حملات ناگهانی وحشت زدگی تکراری که در طی آن شخص دچار تنگی نفس و احساس ترس شدید، عدم کنترل خود می شود و سایر سیمپتوم ها مثل تهوع و ضربانات سریع قلب
ـ مشکل نگرانی کلی (عمومی) همان طور که اسمش مشخص می کند احساس نگرانی غیر قابل کنترل و دائمی
ـ ترس از جامعه، وحشت زدگی از مسائل مختلفی که در جامعه ممکن است پیش بیاید و باعث خجالت زدگی شخص بشود و یا خودش را کوچک تر و حقیرتر از دیگران احساس کند.
ـ ترس مشخص می تواند همراه شرایط مختلفی باشد مثل ترس از یک شیئی یا حیوان که باعث یک ترس شدید بی دلیل است مثل ترس از عنکبوت یا سگ، ترس از آسانسور، یا وسائل نقلیه عمومی.
ـ وابستگی شدید به یک موضوع یک نوع نگرانی است که به صورت احساس احتیاج به تمیز بودن زیادی و یا کنترل دائمی این که هر چیزی در محل خودش باشد که به فارسی عمومی به آن وسواس می گوییم.
ـ وابستگی شدید به جمع کردن زیادی، اخیراً وارد جمع بیماری های مشوش شده مثل جمع کردن غیرقابل کنترل اشیا مثل بروشورها (فلایرها)، اشیایی که در خیابان افتاده و امثالهم.
ـ و بالاخره سندروم استرس پست تروماتیک (پس از ضربه های روانی) که یک ناخوشی بسیار عمیق است، یک نوع ترس است که پس از واقعه ای صدمه زننده به روان بیمار تولید شده که ممکن است ماه ها پس از واقعه خودش را نشان دهد.
به طور کلی ترس های مشخص خیلی زود، از کودکی یا نوجوانی، خودش را نشان می دهد. در صورتی که سایر بیماری های دیگر مثل وحشت زدگی و سندروم پست تروماتیک معمولاً در بین سنین 24 تا 50 سالگی دیده می شوند.
بسیار مهم است که در نظر داشته باشیم بیماری های مشوش کننده در بعضی ها شدید و در برخی خفیف هستند. بعضی از بیماران قادر به داشتن یک زندگی طبیعی نیستند مثل کسانی که قادر به استفاده از وسایل نقلیه عمومی نیستند و کسانی که دچار مشکل دیگری هستند و دچار حملات گاه گاه بیماری می شوند. بعضی از حوادث زندگی باعث شدت سیمپتوم ها و بازگشت بعضی از عوامل تشویش می شوند. باید دانست که بسیار از افرادی که دچار بیماری های تشویشی و اضطرابی هستند تشخیص داده نمی شوند و در نتیجه تحت درمان پزشکی قرار نمی گیرند.
در تمام این مشکلات گفته شده درمان های پزشکی و روانی کمک موثری در کیفیت زندگی بیمار دارد.
علل بیماری و عوامل در خطر بیمار شدن
قبل از هر چیز باید یادآوری کنم که وقتی در حالت تهدید یا خطر قرار می گیریم نگرانی یک احساس طبیعی است، این مسئله وقتی مشکل ساز و بد می شود که به صورت شدید در مقابل تهدید به وجود آید و طولانی شود و در فعالیت ها و مشاغل روزانه دخالت و آنها را از مسیر واقعی خود خارج کند.
علل تولید این بیماری ها به طور دقیق شناخته نشده و عوامل ژنتیکی و روانی و محیط زیستی در آن موثرند.
همین طور می دانیم که اگر شخصی در خانواده اش یک بیمار وجود داشته باشد، بیشتر از سایرین در خطر ابتلا به بیماری های تشویشی است و زن بودن یکی از عوامل شناخته شده در معرض بیماری بودن است.
شاهد حوادث تولیدکننده استرس و صدمات روانی مخصوصاً در کودکی و یا وجود یک بیماری دیگر روانی مثل دو قطبی بودن می تواند نقش داشته باشد.
و بالاخره می دانیم که یکی از عوامل مهم که باعث بیماری های مشوش کننده می شود، ناهنجاری های فیزیولوژیکی مغز مخصوصاً در سطح بعضی از پیام آورنده های عصبی هستند؛ موادی که باعث رد و بدل کردن پیام های دریافتی عصبی از یک نرون به نرون دیگر می شوند. به طور دقیق تر GABA مهم ترین کنترل کننده عکس العمل های شدید نرون ها و نروآدرنالین و سروتونین جزو این مواد هستند. درمان های دارویی بیماری های تشویشی بر تنظیم این پیام آورنده ها تمرکز دارد. کورتیزول که هورمون استرس است هم نقشی در این میان بازی می کند.
پیشگیری
چون علت تولید بیماری های اضطراب آور مشخص نیست، پیشگیری از امکان آن هم بسیار مشکل است ولی باید بدون تأخیر نسبت به دریافت روان درمانی بعد از وقوع بعضی از حوادث نگران کننده، اضطراب آور و استرس زا اقدام کرد، مخصوصاً برای کودکان، تا از تبعات آن جلوگیری شود.
داشتن عادات خوب در زندگی برای کم کردن نگرانی ها مفید هستند مثل:
ـ داشتن ریتم منظم خواب و داشتن خواب کافی
ـ انجام مرتب ورزش
ـ عدم استفاده از مواد هیجان آور، کانابیس، الکل و سایر مواد مخدر
ـ در حالت نگرانی های بسیار شدید بیمار احتیاج به همراه و کمک او دارد.
درمان های دارویی
درمان بیماری های مضطرب کننده به درمان های دارویی و روانی توام متناسب با وضع بیمار و سیمپتوم هایش و هم چنین موقعیت فامیلی و اجتماعی او، نیاز دارد.
روان درمانی
تمام بیماری های مضطرب کننده، نیاز به روان درمانی دارد که ممکن است به تنهایی یا همراه درمان دارویی طبق شدت بیماری و وضعیت بیمار انجام شود.
درمان ها بر روی عواملی که باعث تولید بیماری شده انجام می شوند و به بیمار وسائلی می دهند که بتواند علت بیماری را فهمیده و بیماری را کنترل کند. این نوع درمان معمولاً برای دراز مدت مفید هستند و معمولاً شامل 12 تا 25 جلسه 45 دقیقه ای می باشد و به اندازه ی درمان های دارویی موثر است.
روان درمانی آنالیتیک ممکن است باعث شناخت عوامل تولید کننده اضطراب و نگرانی بشود ولی تاثیر آن بر روی سیمپتوم های بیماری به آهستگی صورت می گیرد و کمتر شناخته شده است.
درمان های دارویی
اگر سیمپتوم ها بسیار شدید هستند و روان درمانی کافی نیست که بیماری را کنترل کند مثل نگرانی کلی، درمان با دارو لازم می شود.
چندین دارو وجود دارد که برای نگرانی موثر هستند مثل آنتی دپرسورها و داروهایی که روی تنظیم سروتونین و نرو آدرنالین موثرند. این داروها می توانند در شروع درمان باعث تشدید نگرانی و اضطراب بشوند بنابراین باید تحت نظر مستقیم پزشک مورد استفاده قرار بگیرند.
این داروها می توانند تولید اعتیاد بکنند بنابراین نباید بیشتر از 2 تا 3 هفته مصرف شوند و شروع و پایان درمان نیز باید تحت نظر مستقیم یک پزشک باشد.
طب مکمل
اخطار: بیماری های مشوش کننده جزو مشکلات جدی سلامتی روانی هستند که می توانند به طور جدی روی کیفیت زندگی بیمار اثر بگذارند، بنابراین بسیار مهم است که با پزشک و با سرویس های تخصصی برای یک درمان کلی مشورت شود و اگر صلاح دیدند درمان های طبیعی و مکمل را به درمان اصلی اضافه کنند.
ـ یوگا: مطالعات زیادی نشان داده که ورزش مرتب یوگا باعث کم شدن نگرانی ها می شود، همین طور باعث کم شدن سیمپتوم های استرس پست تروماتیک.
ـ تکنیک های آرام بخش: چندین مطالعه علمی موثر بودن هینوز را برای کنترل و کم کردن نگرانی ها، ترس ها (فومی ها) و حالت عمیق آرامش پس از هینوز ثابت کرده است. تکنیک های آرام بخش دیگر هم مثل بیوفیدبک می توانند آثار مفیدی برای آرامش نگرانی ها داشته باشد.
ـ Kava: کاوا گیاهی است که در جزایر پاسیفیک می روید. چندین مطالعه کلینیکی نشان داده که عصاره این گیاه برای آرامش نگرانی ها بسیار مفیدتر از دارونما (چیزی ظاهراً شبیه به دارو بدون هیچ اثر واقعی) بوده. باید دانست که عصاره کاوا که در بازار به فروش می رسد دارای کیفیت و غلظت های مختلفی است که با هم بسیار فرق دارند.
ـ طب سوزنی: مطالعات زیادی انجام گرفته که نشان می دهد طب سوزنی برای درمان نگرانی ها موثر است ولی این مطالعات از نظر اپیدمیولوژیکی دارای متدولوژی دقیق نیستند.
* عطا انصاری استاد سابق دانشکده پزشکی دانشگاه کیسانگانی است.
شناخت بیماری پوستی پسوریازیس
Psoriasis
دکتر عطا انصاری
پسوریازیس یک بیماری انفلاماتوار پوستی است که معمولاً به صورت پلاک های ضخیم پوست است که پولک های سفید رنگی از آن جدا می شود ـ این پلاک ها در مناطق مختلفی از پوست دیده می شوند ولی بیشتر روی آرنج ها ـ زانوها و قسمت مودار پوست سر و باعث می شوند که در آن قسمت پوست قرمز بشود.
این بیماری مزمن پیشرفت پریودیک دارد و مسری نیست و با درمان کنترل می شود. پسوریازیس اگر روی کف دست و یا کف پا و یا مناطقی که پوست چین خوردگی دارد باشد، بسیار ناجور و ناراحت کننده است. شدت بیماری در نزد بیماران متفاوت است و همین طور بستگی به محل پلاک ها دارد و می تواند زندگی اجتماعی فرد را مختل کند زیرا نظر دیگران بر روی بیماری های پوستی باعث دل شکستگی بیمار می شود.
چه کسانی دچار می شوند؟
در حدود 2 تا 4 درصد مردم کشورهای غربی به آن دچار می شوند و قفقازی ها از همه بیشتر دچار می شوند.
بیماری معمولا بعد از بلوغ دیده می شود؛ در اواخر دهه 20 و اوائل دهه 30. البته کودکان هم می توانند دچار شوند حتی قبل از دو سالگی ـ میزان مبتلا شدن در زن و مرد یکسان است.
علل بیماری
علت دقیق بیماری هنوز معلوم نیست ـ نوعی که بیشتر از همه دیده می شود پسوریازیس پلاکی و یا پسوریازیسVulgaire نامیده می شود و حدود هشتاد درصد بیماری را تشکیل می دهد انواع دیگر آن پسوریازیس قطره ای و پسوریازیس Erthmodermigue که مناطق وسیعی از پوست را گرفته و پسوریازیس Postuleux که بعداً شرح می دهیم.
محل پلاک ها در بیماران فرق می کند ولی بیشتر در محل های زیر دیده می شود:
پوست سر که زیاد دیده می شود
کف دست و کف پا
محل تا شدن پوست مانند زیر بغل و کشاله ران
ناخن
در نزد 7 درصد بیماران، پسوریازیس همراه با دردهای مفصلی و تورم و سختی حرکات است که به آن معضل پسوریازیس یا رماتیسم پسوریازیسی می گویند. این نوع آرتریست باید توسط متخصص رماتولوگ درمان شود و ممکن است که درمان های مخصوص لازم داشته باشد.
پیشرفت بیماری و مشکلاتی که می تواند تولید کند
بیمارانی که دچار پسوریازیس نیمه سنگین و سنگین هستند به علت تغییر حالت پوست از استرس و نگرانی ـ عدم اطمینان به خود و حتی دپرسیون رنج می برند.
به نظر می رسد کسانی که دچار پسوریازیس شده اند، بنا به عللی که هنوز مشخص نیست، از بیماری های قلبی عروقی ـ سندورم متابولیک و دیابت رنج خواهند برد.
نشانه های (سیمپتوم های) پسوریازیس
پسوریازیس های پلاکی پلاک های قرمز گرد یا بیضی شکل که با یک دَلَمه پوست سفیدرنگ که کنده می شود پوشیده شده اند ـ معمولاً در روی آرنج ها، زانوها، پوست سر و نشیمنگاه دیده می شوند این پلاک ها می توانند باعث ناراحتی ـ درد ـ و خارش بشوند و گاهگاهی بسیار شدید.
پسوریازیس ناخن ها: غیر طبیعی بودن و متفاوت بودن شکل ناخن های دست و پا ـ گودی های ریز سوراخ مانند ـ کنده شدن ـ عدم رشد ـ تغییر رنگ ـ ضخیم شدن ـ ترک ترک شدن ناخن ها.
پسوریازیس پوست سر: پلاک های قرمز رنگ همراه با پولک های نقره ای روی پوست سر و پیشانی.
پسوریازیس کف دست و پا: پلاک های خشک کف دست و اغلب دردناک و ترک خورده.
پسوریازیس مناطقی که پوست تا می شود مثل زیر بغل ـ کشاله ران ـ نزدیک اعضای جنسی ـ و پوست بین دو کفل ـ این نوع می تواند در نوک انگشتان نیز دیده شود.
پسوریازیس اریترودرمیک ـ تقریباً تمام پوست قرمز و متورم است و پلاک های مشخصی ندارد و اغلب همراه با تب و لرز است و یک نوع سخت بیماری می باشد که احتیاج به درمان سریع در بیمارستان دارد.
پسوریازیس قطره ای ـ نوع کمیاب بیماری است که بیشتر کودکان و نوجوانان به آن مبتلا می شوند و پس از یک عفونت استرپتوکوکی مثل آنژین ـ فارانژیت (بیشتر) بوجود می آید ـ پلاک ها کوچک هستند و کمتر از یک سانتی متر هستند و به شکل یک قطره هستند که اغلب روی قفسه سینه ـ بازوها ـ و ساق پاها دیده می شوند.
باید دانست که این پلاک ها مسری نیستند و به شخص دیگری سرایت نمی کنند و حتی پلاک ها در بدن شخص بیمار هم منتشر نمی شوند.
چه کسانی ممکن است دچار شوند
ـ کسانی که یک سابقه بیماری در فامیل شان وجود داشته ـ در نزد چهل درصد از بیماران یک یا چند نفر در فامیل مبتلا بوده اند ـ اگر یکی از والدین مبتلا باشد امکان مبتلا شدن بچه هایشان 5 تا 10درصد است.
ـ اشخاص چاق: چاقی زیاد بدشانسی مبتلا شدن را خیلی زیاد می کند مثل دیابت نوع 2 و سندروم متابولیک.
ـ و بالاخره اشخاصی که به HIV آلوده شده اند.
عوامل مختلفی باعث شروع حمله بیماری و تولید پلاک در نزد بیماران مبتلا به پسوریازیس می شوند یک عکس العمل داروئی مانند لیتیوم برای درمان مشکلات بی پولر (دوقطبی) بودن بتا بلوکان ها برای درمان فشار خون و داروهای ضد مالاریا.
ـ یک استرس شدید
ـ یک ضربه که باعث تورم شود ـ بریدگی پوست ـ و نیش حشرات
ـ هوای سرد و خشک
ـ درمعرض مواد شیمیایی قرار گرفتن
ـ مصرف الکل
ـ تاباژیسم باعث شدت سیمپتوم ها می شود و هم چنین یک عامل تولید بیماری به شمار می رود
ـ یک عفونت دستگاه تنفسی که باعث تولید پسوریازیس قطره ای می شود
پیشگیری
البته پیشگیری برای کم شدن شدت بیماری و زیاد شدن فاصله حملات آن هیچ گونه راه حلی برای پیشگیری از پسوریازیس وجود ندارد ولی امکان این که فرکانس بین دو حمله و شدت آن را کنترل کرد هست به غیر از درمان های پزشکی شخص باید خودش مواظب باشد و بفهمد که چه عواملی باعث حمله بیماری می شود که البته احتیاج به حوصله و دقت بیمار دارد.
به هرحال چند راهنمایی عمومی:
اگر مجبورید که مدت طولانی در زیر تابش آفتاب باشید از کرم های مخصوص آفتاب زدگی استفاده کنید (حداقل FPS 15)
مصرف الکل باید به شدت کم شود یا بکلی قطع شود
ترک کردن سیگار ـ چندین مطالعه رابطه بین شدت بیماری و تعداد سیگارهای مصرف شده در روز را به خوبی نشان داده و ثابت کرده
بعضی از بیماران متوجه شده اند که پس از کم کردن وزن حتی به مقدار کم بیماری عقب نشینی کرده و شدت آن بخوبی کمتر شده
عوض کردن بعضی از عادات زندگی در صورت لزوم
پیدا کردن راه حل هائی برای کم کردن و کنترل استرس، زیرا ثابت شده که شدت بیماری با زیاد شدن استرس بیشتر می شود یک مطالعه بر روی یک بیمار به مدت 20 هفته نشان داده که شدت نگرانی بیمار بر اثر عوامل زندگی اش باعث شدت بیماری شده
بیمار می تواند با یک پسیکوترابوت برای پیداکردن و برطرف کردن عواملی که از نظر روانی باعث حمله و یا شدت بیماری می شود مشورت کند.
درمان های داروئی
پسوریازیس یک بیماری مزمن است که درمان ندارد و به هیچ وجه نمی توان مطمئن شد که بیماری مجدداً حمله نکند ولی می توان سیمپتوم ها را به طور نسبتاً خوب آرام کرد البته به کمک داروهائی که بر روی مناطق صدمه دیده مالید این باعث می شود که مساحت پلاک ها کوچک تر و فاصله بین دو حمله بیشتر شود و پاک شدن کامل آنها کار ساده ای نیست و امکان این که از چندین داروی مختلف استفاده شود تا مشخص شود کدام یک مؤثرترند هم هست و بسیار مهم است که استفاده از دارو مرتب طبق دستور پزشک انجام شود (کاری که ما ایرانی ها معمولاً نمی کنیم) اگر می خواهید که نتیجه مطلوب به دست آورید درمان معمولاً با مالیدن کرم ها بر روی پلاک ها انجام می شود ـ در بعضی از موارد از درمان های قوی تر برای پیشگیری از این که پلاک ها وسعت پیدا کنند و سلول های دیگر پوست مبتلا شوند از نوردرمانی و یا داروهائی که از راه دهان مصرف می شوند استفاده می کنند ـ امکان این که بیماری در دراز مدت دیگر به درمان ها جواب ندهد هم هست.
باید توجه داشت که بعضی از داروها باعث می شوند که پوست شخص بیمار نسبت به نور خورشید و تابش آن بر روی بدن حساس تر بشود در این باره با پزشک و یا داروساز مشورت شود.
کرم ها و مرهم ها
در تمام موارد بیماری کرم های نرم کننده و مرطوب کننده پوست برای کم کردن خارش و مرطوب کردن پوست که بر اثر استعمال مرتب کرم های داروئی خشک می شود لازم و مفید است. بهتر است که از کرم های مرطوب کننده برای پوست های حساس استفاده شود.
اگر سیمپتوم ها سبک و نیمه سبک باشد متخصص پوست معمولاً از کرم های مخصوص کم کردن انفلاماسیون استفاده می کند که معمولا کرم های حاوی کورتیکواستروئیدها و یا ریتونوئیدها هستند که ممکن است به تنهائی یا همراه داروی دیگری استفاده شود ـ یک کرم حاوی Calcipotrioi و یک نوع ویتامین D برای کم کردن پیشرفت سلول های بیمار در اپی درم استفاده می شود ـ کرم های حاوی کورتیکواستروئیدها نباید برای مدت طولانی استفاده شود زیرا احتمال خطر آثار ثانویه مانند از دست دادن رنگ پوست نازک شدن پوست و غیره وجود دارد ـ همین طور قدرت درمانی آن به تدریج کم تر می شود ـ به غیر از کرم لوسیون و شامپوهای حاوی کورتیکواستروئیدها برای پوست سر مبتلا نیز وجود دارد ـ در بین کرم های استفاده شده مخلوطی از نوعی دوده و وازلین نفتی و اسید سالی سیلیک و آنترالین هم هستند که امروزه خیلی کم از آن استفاده می شود.
درمان پسوریازیس در صورت و محل هائی که پوست تا شدگی دارد استفاده از کورتیکواستروئیدها به علت نازکی و حساس بودن پوست آثار ثانویه شدیدتری خواهند داشت بنابراین باید با احتیاط بیشتر و به طور متناوب از ان استفاده شود ـ داروهای دیگری هم هست که ممکن است در صورت احتیاج از آن ها استفاده کرد.
فتودرمانی و PUVA درمانی
فتوتراپی قرار دادن پوست در معرض اشعه های اولتراویوله یا ماوراءبنفش UVA و UVB می باشد و موقعی از آن استفاده می شود که قسمت بزرگی از پوست به پسوریازیس مبتلا شده باشد ـ اشعه های ماوراء بنفش باعث می شوند که سرعت پیشرفت بیماری در سلول ها کم شده و انفلاماسیون آرام بشود ـ و به انواع مختلف می شود از این اشعه ها استفاده کرد.
ـ استفاده کوتاه روزانه از تابش نور خورشید. البته از زیاد ماندن زیر آفتاب باید خودداری کرد زیرا می تواند سیمتوم ها را شدیدتر کند.
ـ استفاده از دستگاه های تولید کننده اشعه ماوراءبنفش UVB
ـ استفاده از دستگاه تولید کننده لارز Excimeres ـ اشعه های UVB تولید شده خیلی قوی تر هستند البته این نوع درمان هنوز در مرحله تجربه است.
اشعه درمانی ها معمولا همراه یک داروی مالیدنی و یا خوراکی است که حساسیت پوست را به فعالیت اشعه زیاد می کند، بنابراین به آن فتوشیمیوتراپی می گویند ـ داروی استفاده شده Psoralene نامیده می شود که می تواند از راه دهان وارد بدن بشود و یا در وان حمام ریخته شده و شخص در آن فرو رود قبل از این که اشعه ها بر وی بتابند ـ استفاده از این نوع درمان در کوتاه مدت خطر خیلی کمی دارد که اهمیت ندارد ولی در دراز مدت امکان مبتلا شدن به سرطان پوست را بیشتر می کند ـ برای درمان پسوریازیس متوسط و شدید بیمار باید چندین بار در هفته به مدت 6 هفته پشت سر هم تحت درمان قرار بگیرد.
داروهای خوراکی
برای نوع بیماری در مساحت زیاد و پیشرفته، پزشک داروهای خوراکی و یا تزریقی را تجویز می کند. ریتوئیدها اغلب همراه کالی پوت ریول یا کورتیکواستروئیدهای مالیدنی استفاده می شوند ـ آثار ثانویه مهم آن خشکی پوست و مخاط است ـ این دارو برای جنین بسیار خطرناک است و اگر خانمی باید از آن استفاده کند، حتما همراه یک داروی ضدبارداری قوی باید مصرف شود.
داروهای ضعیف کننده سیستم دفاعی بدن بسیار موثرند، ولی باید برای زمان های کوتاه مورد استفاده قرار بگیرند زیرا آثار سوئی مانند صدمات کبدی و کلیوی ایجاد می کنند و امکان مبتلا شدن به بیماری های عفونی را ممکن می سازند. در صورتی که این درمان ها جواب ندهند از داروهای دیگری که به اسم بیولوژیک مشهورند استفاده می شود.
چند راهنمائی برای درمان پلاک های پسوریازیس
ـ در زیر نور آفتاب ماندن به مدت کوتاه و مرتب به آرام شدن حملات پسوریازیس کمک می کند. البته باید از کرم های مخصوص محافظت از آفتاب با قدرت حداقل FPS 15 استفاده کرد.
ـ برای آرام شدن پلاک ها بطور طبیعی هر روز 15 دقیقه در وان حمام بمانید و به آب آن روغن های مخصوص حمام یا آرد جو یا نمک Epsom اضافه کنید. آب حمام نباید خیلی داغ باشد و از صابون هائی که تحریک کننده نیستند استفاده کنید.
ـ از محصولات زیبائی تحریک کننده خودداری کنید مثلاً از آن هایی که حاوی الکل هستند
ـ پس از گرفتن حمام یا دوش در حالی که پوست هنوز خیس است از کرم های مرطوب کننده استفاده کنید مخصوصاً در زمستان
ـ از خاراندن و مالش بر روی مناطق مبتلا خودداری کنید ـ در صورت لزوم هنگام شب پس از مالیدن یک کرم نرم کننده روی منطقه بیمار را با یک ورقه نازک پلاستیک بپوشانید. آن چه که مسلم است باید دانست که وجود این پلاک ها به روی دست و صورت نباید باعث گوشه گیری بیمار بشود بیمار باید از پزشک کمک بخواهد و با انجمن های مربوط به بیماری در تماس باشد و در صورت لزوم از روان درمانی استفاده کند.
طب مکمل
ـ Cayenne (نوعی فلفل خیلی تند) کاپ سائی سین عنصر فعال در این فلفل می باشد که می تواند انفلاماسیون را کم کرده و از گشاد شدن رگ های خونی در اپی درم جلوگیری کند. استفاده از کرم های حاوی کاپی سائی سین می تواند از خارش تولید شده بر اثر پسوریازیس جلوگیری کند.
میزان مصرف (دوزاژ): حداکثر 4 مرتبه در روز بر روی پلاک ها مالیده شود و از پماد یا کرم هائی استفاده شود که حاوی O.O25 درصد تا o.o75 کاپ سائی سین ها هستند و معمولاً حدود 14 روز طول می کشد تا اثر کامل درمان به ظهور برسد ـ بیمار باید بروشور مربوط به دارو را با دقت بخواند و یا طبق دستور دقیق پزشک یا داروساز رفتار کند تا دچار سورپریز ناخواسته نشود.
ـ Mahonia ـ پوست و ریشه این درختچه دارای خواص داروئی است که از زمان های قدیم شناخته شده بوده و امروز از آن برای ساختن پمادهای ضد التهاب (آنتی انفلاماتوار) استفاده می شود. چندین مطالعه نشان داده که استفاده از این پمادها باعث آرامش سیمیوم های پسوریازیس سبک و نیمه سنگین می شود.
ـ ژل Aloes که مایع غلیظی است که از درون برگ های ضخیم این گیاه به دست می آید (نباید با لاتکس که از قسمت خارجی برگ ها تهیه می شود اشتباه شود) دارای خواص نرم کننده است و اغلب در درماتولوژی به کار می رود. چندین مطالعه در این باره انجام شده که بیشتر نتیجه مثبت داشته.
ـ اسیدهای چرب امگا3 ـ اسیدهای چرب امگا3 دارای خواص آنتی انفلاماتوار دارند. چندین مطالعه علمی با مکمل روغن ماهی انجام شده که نتایج ضد و نقیض داشته، ولی اکثر محققین مخصوصاً آنهائی که در کلینیک مایوی ایالات متحده کار می کنند عقیده دارند که باید از آن به عنوان کمک کننده به درمان های دیگر استفاده کرد.
در یک مطالعه که توسط یک درماتولوگ فرانسوی انجام شده، نشان داده که لسیتین دریائی که فسفولیپو های ماهی های وحشی دریائی هستند بر روی بیماران پسوریازیسی که هر نوع درمان را کنار گذاشته و فقط از کرم های مرطوب کننده استفاده می کردند، پس از سه ماه درمان سیمتوم های بیماری کم شده و پس از 6 ماه استفاده پلاک ها در اکثر بیماران بهبودی یافته اند. طبق نظریه همین محقق لسیتین دریائی بهتر از روغن ماهی جذب می شود.
ـ هیدروتراپی (بالنئوتراپی) ـ چندین مطالعه نشان داده که حمام گرفتن در چشمه های آب معدنی که دارای آب های جوشان که از زیرزمین بیرون می آیند، مفید بوده، ولی باید مطالعات دیگری انجام شود ـ آب هائی با مواد معدنی بسیار زیاد مثل دریای مرده در کشور اسرائیل دارای چنین خواصی است که از تمام دنیا برای درمان بیماری های پوستی به آنجا می روند (بلولاگون در ایسلند هم چنین خواصی را دارد)
ـ Camomile allemande ـ کمیسیون E قبول دارد که گل های کامومیل آلمان می تواند انفلاماسیون های پوستی را کم کند و محصولاتی که با آن تهیه شده در اروپا به طور زیادی برای درمان پسوریازیس، اگزما، خشکی و التهاب پوست به کار می رود، یک تامبون را در سرکه فرو کرده روی مناطق مبتلا بگذارید.
ـ تغذیه آنتی انفلاماتوار: دکتر Andrew Weil پزشک آمریکائی عقیده دارد که بیماران مبتلا به پسوریازیس باید رژیم غذائی حاوی مقادیر زیاد سبزی و میوه داشته باشند که غذاهای آنتی انفلاماسیون هستند.
ـ هیپنوتراپی: دانشمندان متوجه شده اند که هیپنوتراپی آثار درمانی برای بیماری های پوستی دارد و همین طور بر روی پسوریازیس در حال حاضر مطالعات علمی دقیقی در این باره انجام نشده.
ـ نانوروپاتی: ناتوروپات ها عقیده دارند که جدار روده بیماران مبتلا به پسوریازیس اجازه می دهد که آنتی ژن ها از آن عبور کنند در صورتی که در افراد سالم چنین حالتی وجود ندارد. و این مسئله باعث عکس العمل در پوست می شود. در ناتوروپاتی تغذیه و هضم و جذب آن رل مهمی در درمان پسوریازیس بازی می کند.
دکتر J.E. Dissomo عقیده دارد که بسیار مهم است که بدانیم آیا شخص بیمار دچار مشکلات گوارشی است؟ آیا به بعضی غذاها حساسیت دارد؟ آیا بدنش به اندازه کافی آنزیم های گوارشی ترشح می کند و آیا کبدش به خوبی کار می کند؟
حساسیت به گلوتن می تواند گاهی همراه با پسوریازیس باشد، چندین مطالعه پیشنهاد می کند که بیماران پسوریازیسی از خوردن گلوتن خودداری کنند زیرا می تواند باعث کم شدن سیمپتوم ها شود. با ناتوروپات یا متخصص تغذیه مشورت کنید.
ـ آرامش و کنترل استرس: از نظر علمی کاملا مشخص شده که استرس شدید باعث حمله بیماری می شود، راه های مختلفی برای کم شدن استرس هست مثل ورزش های تنفسی، مراقبه (مدیتاسیون)، بیوفیدبک، ویزوالیزاسیون. در سال 1998 یک مطالعه بر روی 37 بیمار که در حال درمان فتوتراپی و فتوشیمیو تراپی برای پسوریازیس بودند و در همان موقع از یک تکنیک سریع مدیتاسیون استفاده می کردند درمان به طور مهم سریع تر انجام شد.