بیماری پوستی اگزما

اگزما یک درماتوز چرکی است که همراه انفلاماسیون غیر مسری پوست، قرمز شدن، زیکول های ریز، پوسته های کوچک جدا شده و خارش می باشد. اگزما ممکن است حتی در نزد شیرخواران هم دیده شود. بیماری دارای پریودهای حمله ای می باشد که در آن علائم بیماری شدیدتر می شوند. مدت زمان این حمله ها یکسان نیست و در فاصله بین دو حمله وضع پوست بهتر می شود. اگزما اغلب همراه با آسم و یا سایر عکس العمل های آلرژیک می باشد.

مکانیسم تولید اگزما هنوز به خوبی مشخص نیست ولی تواماً به سلول های پوستی که محافظ بدن از آلرژی ها هستند و دستگاه ایمنی بدن حمله می کند. اگزما می تواند یک بدکاری ژنتیکی باشد ولی عوامل محیط زیستی مثل تماس با محرک های شیمیایی و یا استرس در ایجاد آن موثر هستند.

در بین تمام بیماری های پوستی اگزما بیشتر از همه دیده می شود و تا 30 درصد مراجعه به متخصصان پوست را شامل می شود. در کشورهای صنعتی 15 تا 30 درصد کودکان و 2 تا 10 درصد بالغان به آن دچار می شوند. طبق تخمین های جدید در سی سال اخیر تعداد بیماران 2 تا 3 برابر افزایش یافته است.

انواع اگزما

انواع مختلفی از اگزما وجود دارد و از کلمه اگزما برای تمام انواع این بیماری استفاده می شود.

ـ اگزمای اتوپیک (سرشتی): نوع اگزمای مزمن است که بیشتر از همه دیده می شود. آتوپیک بر اثر عکس العمل های آلرژیک یا تماس آلرژن هایی که معمولاً بی خطر هستند مثل گرد و خاک، گرده گیاهان، موی حیوانات خانگی و ... به وجود می آید.

افراد آتوپیک به طور ناگهانی و یا متوالی دچار عکس العمل های مختلف آلرژیک می شوند مثل زکام یونجه ای، بلاک های قرمز رنگ عفونی پوست، آسم و یا آلرژی های غذایی.

این آلرژی ها اغلب یک منشاء ارثی هم دارند برای این که در بیشتر وقت ها در فامیل هایی دیده می شوند که اغلب یک نفر یا بیشتر از آن رنج می برند.

در 90 درصد مواقع این نوع اگزما قبل از 5 سالگی دیده می شود و به ندرت بعضی از بزرگسالان که در معرض آلرژن ها یا مواد محرک ملتهب کننده در محل کار قرار می گیرند، از اگزمای آتوبیک رنج می برند.

درماتیت تماسی: به این نوع اگزما درماتیت یا درمیت تماسی هم می گویند و بر اثر یک ماده ملتهب کننده پوست مثل تماس با صابون و مواد پاک کننده، عرق، آب دهان و امثالهم تولید می شوند.

درماتیت تماسی می تواند آلرژیک یا غیر آلرژیک فقط با یک تماس ساده با مواد ملتهب کننده به وجود بیاید.

اگزمای سبورتیک: پلاک های زرد رنگ همراه با پوسته ها از پوست های چرب و اغلب در روی پوست مودار سر تولید می شوند که در نزد بزرگسالان بسیار زیاد شوره سر تولید می کند. اگزمای سبورتیک گاهی در صورت، گوش ها و قفسه سینه هم دیده می شود که می تواند همراه با عفونت با قارچ های نوع Malassezia باشد.

پیشرفت بیماری

پیشرفت بیماری بستگی به نوع اگزما دارد. سیمپتوم ها می توانند یک تا دو هفته ادامه داشته باشند یا حتی تا چند سال طول بکشد. اگزمای آتوپیک معمولاً در نوزادان قبل از 18 ماهگی تولید می شود، و در دوران کودکی آرام می شود و در 70 درصد موارد در اوایل نوجوانی از بین می رود و گاهی وقت ها چند بار دوباره برمی گردد.

مشکلاتی که می تواند تولید کند

ـ اگر محل اگزما را بخارانیم پلاک ها ترشح می کنند و بیشتر ملتهب می شوند و بعضی مواقع این مناطق می توانند عفونی بشوند.

ـ گاهی ممکن است که یک عفونت باکتریایی مخصوصاً استافیلوکوک طلایی به آن اضافه شود که تولید یک دلمه های خشک می کند.

ـ ایجاد سلولیت (بیماری عفونی پوست) همراه با تورم ناگهانی، حساس، قرمز و گرم شدن پوست است.

در این سه مورد باید بلافاصله با پزشک مشورت کرد.

سیمپتوم های اگزما

ـ پلاک های قرمز ملتهب که خارش دارند، دلمه های پوستی خشک و پوسته های ریز در جاهای بخصوصی از بدن بستگی به انوع اگزما.

ـ خارش

ـ تولید زیکول های ریز (برجستگی دانه مانند آب‌دار)

در درازمدت ممکن است پوست ضخیم تر و خشک تر بشود و موهایش بریزد و رنگش تغییر کند.

توجه برای اگزمای اتوپیک

در شیرخواران این نوع اگزما در گونه ها، پوست سر، شانه ها، قفسه سینه و اگر کودک شستش را می مکد روی انگشت شست دیده می شود.

در کودکان بالاتر از دو سال، در محل تا شدن آرنج ها، مچ دست، زانوها و مچ پاها تولید می شود. بعدها در نوجوانان دوباره در محل تا شدن اعضا، اطراف چشم ها و کف پا به وجود می آیند.

در بزرگسالان بیشتر در گردن، مچ پا، پاها و دست ها به وجود می آید.

چه کسانی در خطر ابتلا هستند

افرادی که یکی از فامیل نزدیک شان یا خودشان از انواع آلرژی ها مثل آسم آلرژیک، زکام آلرژیک، آلرژی های غذایی و بعضی از پلاک های قرمز عفونی پوست رنج می برند بیشتر در خطر مبتلا شدن هستند.

اشخاصی که در مناطقی با هوای خشک یا در شهرها زندگی می کنند بیشتر در خطر مبتلا شدن به اگزمای آتوپیک هستند.

هم چنین بعضی ها هم آمادگی ارثی برای اگزمای سبورتیک دارند.

عوامل احتمالی تولید خطر برای ابتلا

با این که بیماری اگزما شدیداً منشاء ژنتیکی دارد، اما عوامل مختلف زیادی که در نزد همه یکسان نیست می توانند باعث شدت اگزما بشوند مانند:

ـ تحریکات ملتهب کننده در تماس با پوست مثل پشم، فیبرهای مصنوعی، صابون و مواد تمیز کننده لباس و ظروف، عطرها، لوازم آرایش، ماسه، دود سیگار و شبیه اینها.

ـ آلرژن های موجود در مواد غذایی، گیاهان، حیوانات یا هوا؛

ـ گرمای مرطوب؛

ـ خیس کردن یا خشک کردن مرتب پوست؛

ـ عوامل احساسی مثل نگرانی، اختلافات خانوادگی، و استرس. متخصصان عقیده دارند که عوامل احساسی و روانی رل بسیار مهمی در تشدید بیماری های پوستی مانند اگزما دارند.

ـ عفونت های پوستی مخصوصاً قارچ ها مثل پای ورزشکاران.

پیشگیری

در حال حاضر امکان پیشگیری وجود ندارد. تنها چند راهنمایی برای آرام کردن حملات بیماری در زیر عنوان می شود.

مواظب آلرژن های غذایی باشید، زیرا می توانند باعث حمله اگزمای آتوپیک بشوند. برای شناسایی این آلرژن ها باید آزمایش مخصوص انجام شود تا شخص بداند که چه غذاهایی برای او بد است و به جای آن از مواد خوراکی دیگری که همان مقدار مغذی هستند استفاده کند. برای این کار بهتر است با متخصص تغذیه مشورت شود. غذاهای زیر به عنوان آلرژن شناخته شده اند:

ـ آراشیدها (بادام زمینی)

ـ آجیل ها مثل بادام، گردو، پسته و فندق

ـ شیر

ـ گندم

ـ سفیده تخم مرغ

ـ ماهی و حیوانات دریایی و صدف ها

ـ شکلات

ـ سویا

البته این لیست کامل نیست.

کم کردن استرس: از تمام تکنیک هایی که باعث کم شدن استرس می شوند باید استفاده کرد. پزشکان عقیده دارند که استرس باعث تولید اگزما نمی شود ولی می تواند باعث شدت سیمپتوم ها و عامل حملات آن بشود.

یک مطالعه که در سال 2001 در ژاپن انجام شد نشان داد که استرس تولید شده بر اثر بازی ویدیو باعث تشدید حملات اگزمای اتوپیک می شود. هم چنین طبق همین مطالعه تلفن همراه هم باعث شدت عکس العمل های آلرژیک می شود.

تا آنجایی که ممکن است از آلرژن ها دوری کنید، مثل آکارین ها و گرد و خاک، استفاده از موکت و رنگ ها و استفاده از محصولات ضد آکارین (کنه) و استفاده از جارو برقی های قوی حداقل سه بار در هفته.

چند راهنمایی برای بهداشت پوست

ـ از موادی که پوست را تحریک می کنند دوری کنید مثل پشم، مواد شیمیایی، تمیز کننده ها

ـ نگذارید که هوای منزلتان خیلی خشک باشد در صورت لزوم در زمستان از دستگاه مرطوب کننده هوا استفاده کنید.

ـ محل اگزما را نخارانید، زیرا باعث شدت انفلاماسیون و التهاب می شود. در صورت لزوم از کمپرس سرد استفاده کنید و محل اگزما را مرطوب کنید. برای کودکان ناخن هایشان را کوتاه نگه دارید. پیشنهاد می شود که شب ها دستکش کتانی دستشان کنید که خود را نخارانند.

ـ قرار نگرفتن در هوای خیلی گرم و گرم و مرطوب و نپوشیدن لباس های خیلی گرم که باعث تعریق زیاد می شوند.

ـ استفاده از لباس های کتانی و نپوشیدن لباس های پشمی و فیبرهای مصنوعی.

ـ عدم استفاده از حمام های طولانی و آب داغ، احتیاجی نیست که تعداد حمام کردن را کم کنید ولی از یک نرم کننده پوست بلافاصله پس از حمام کمتر از 3 دقیقه پس از خروج از آب استفاده کنید.

ـ از یک صابون ملایم برای حمام کردن استفاده کنید.

ـ بین دو حمله اگزما و پس از خروج از حمام پوست را کاملاً با یک کرم نرم کننده مرطوب کنید، ولی در هنگام حمله بیماری خشک شدن پوست شروع بهبودی محل اگزما است.

ـ اگر نوزاد مبتلا شده پوشک بچه را مرتباً عوض کنید که پوستش در مدت طولانی مرطوب نماند و مواد چرب روی باسن او نمالید.

ـ لباس ها و ملافه ها مخصوصاً پوشاک کودکان را با مواد شوینده ملایم شستشو دهید.

ـ اگر شیرخوار دچار اگزمای سبورتیک شده روی پوست سرش را روغن بچه بمالید و پس از نیم الی یک ساعت با شامپوی مخصوص بچه بشویید.

توجه برای بهداشت پوست: درمان های مختلف و راهنمایی های پیشنهاد شده برای پیشگیری که توسط متخصص پوست تجویز شده احتیاج به تکرار روزانه و حوصله زیاد دارد مخصوصاً برای کودکان. مطالعات امروزی نشان داده که این راهنمایی ها می تواند وضع کودکان را بهتر کرده و باعث شود که مدت زیادی احتیاج به دارو نداشته باشند.

درمان های دارویی اگزما

در حال حاضر هیچ دارویی که بتواند اگزما را درمان کند وجود ندارد و درمان های کلاسیک برای محدود کردن انفلاماسیون و ناراحتی بیمار است و باید آلرژن ها و تحریک کننده ها را پیدا کرد و از آنها دوری جست تا سیمپتوم ها کمتر بشوند.

داروها

کورتیکوستروئیدها: از کرم های حاوی کورتیکواستروئیدها (کورتیزون) روی محل اگزما برای کم شدن خارش و انفلاماسیون استفاده می شود و سپس از کرم هایی که مقدار کمتری استروئید دارند به عنوان درمان محافظت کننده یک یا دو بار در هفته استفاده می شود.

از کرم های حاوی استروئیدهای قوی برای آرامش التهابات مهم در کوتاه مدت استفاده می شود، زیرا در درازمدت قدرت درمانی را از دست می دهند و باعث نازکی پوست می شوند. اگر اگزما خیلی شدید باشد از قرص های کورتیکواستروئید استفاده می شود ولی فقط در کوتاه مدت زیرا دارای آثار ثانویه ناخواسته هستند مثل از دست دادن مواد معدنی استخوان ها (استئوپروز یا پوکی استخوان).

آنتی هیستامینیک ها: می شود گاهگاهی از آنها برای کم کردن خارش استفاده کرد، هم چنین کمک می کند که کودکان راحت بخوابند و در حملات شبانه بیماری خود را نخارانند.

Tacrolimus و Pimecrolimus دو داروی بدون استروئید هستند و اخیرا از آن ها استفاده می شود. این دو روی سیستم دفاعی تاثیر گذاشته و قدرت آن را پائین می آورند و در نتیجه انفلاماسیون را کم می کنند. این دو دارو بجای کورتیکوستروئیدها به کار می روند و آثار ثانویه آنها خیلی کمتر است. آثار ثانویه درازمدت آنها هنوز مشخص نیست، ولی احتمال این که خطر دچار شدن به سرطان پوست را زیاد کند هست. از این داروها نباید برای کودکان کمتر از دو سال استفاده کرد.

Cyclosporine فقط در اگزماهای خیلی شدید به کار می رود. سیکلوسپورین دارویی است با منشاء قارچی که سیستم دفاعی را ضعیف می کند. از راه دهان بهتر اثر می کند تا از راه پوست ولی خطرناک تر هم هست، چون دارای آثار بد بر روی کبد و فشار خون است و باید فقط در مدت کوتاهی از آن استفاده کرد.

از آنتی بیوتیک ها وقتی استفاده می شود که یک عفونت باکتریایی یا قارچی به اگزما اضافه شده باشد.

درمان با اشعه ماوراءبنفش

استفاده از فتوتراپی یا فتوشیمیوتراپی (استفاده از فتوتراپی همراه با دارویی که پوست را به فتوتراپی حساس تر می کند) ممکن است پیشنهاد شود مگر این که یک حساسیت زیاد درماتیت به نور خورشید وجود داشته باشد در این صورت از دستگاه هایی که فقط UVB یا UVA منتشر می کنند استفاده می شود. بیمار باید بداند که در خطر شدید مبتلا شدن به سرطان و پیر شدن نابهنگام پوست قرار می گیرد. فقط در معرض نور آفتاب قرار گرفتن دارای آثار مفید برای بعضی از مبتلایان می باشد.

روش روان درمانی

همه متخصصان پزشکی و پزشکی مکمل معتقدند که عوامل احساسی و روانی رل مهمی را در اگزما بازی می کنند. روان درمانی باعث می شود که مدت زمان حمله ها کوتاه تر بشوند. استرس های روانی، احساسی، عصبی دارای آثار مهمی در تعادل بدنی شخص هستند.

برنامه های آموزشی برای والدین کودکان مبتلا بسیار موثرند و به آنها یاد می دهند که چگونه از مجموع عوامل روانی ـ تغذیه ای و دارویی برای درمان کودکشان حداکثر استفاده را ببرند.

درمان های دیگر

استفاده از شامپوهای ضد شوره برای اگزمای سبورتیک و گاهی همراه با یک درمان ضد قارچی برای درمان مفیدند.

استفاده از جوراب های فشار دهنده یا عمل جراحی واریس برای اگزماهای واریسی.

طب مکمل

برای پیشگیری

پروبیوتیک ها: پروبیوتیک ها امکان خطر مبتلا شدن به اگزمای اتوپیک در کودکانی که در خطر هستند را کمتر می کند. در یک مطالعه با گروه شاهد که پلاسبو دریافت کرده بودند 132 بانوی باردار که دارای سابقه فامیلی اگزما بودند یا همسرشان دچار اگزمای آتوپیک، زکام آلرژیک یا آسم بودند انتخاب شدند. گروه اول پلاسبو و گروه دوم یک فورمول شامل لاکتویاسیلوزGG در دوران بارداری و همین طور نوزادانشان در مدت 6 ماه اول زندگی دریافت کردند. در دو سالگی میزان اگزمای آتوپیک در میان کودکانی که لاکتویاسیلوز دریافت کرده بودند دو بار کمتر دیده شد تا گروه پلاسبو و در 4 سالگی کودکان گروه لاکتیویاسیلوز همان نسبت را داشتند تا گروه شاهد پلاسبو.

درمان آرام کننده

این درمان ها برای آرامش حملات بثورات پوستی به صورت کرم یا کمپرس به کار می روند:

ژل آلوئه از برگ های ضخیم این گیاه تهیه می شود و دارای خواص نرم کننده پوست است و خیلی در درماتولوژی مورد استفاده قرار می گیرد. دانشمندان آثار آن را برای اگزمای سبورتیک مورد مطالعه قرار داده اند. یک گروه 46 نفری با محلولی که 30 درصد آلوئه داشت 2 بار در روز با یک گروه شاهد که پلاسبو دریافت کرده بودند مقایسه شدند. پس از یک درمان 4 هفته ای و 6 هفته ای بهبودی خیلی در گروه آلوئه بیشتر دیده شد تا گروه پلاسبو.

در مطالعه دیگری که در سال 2003 بر روی 30 بانوی کارگر یک کارخانه که از اگزمای دست ها رنج می بردند از دستکش هایی استفاده شد که در تمام روز ژل آلوئه را روی دست های آنها پخش می کرد. موثر بودن این گیاه را در آرامش بخشیدن به سیمپتوم های اگزما نشان داد. باید توجه داشت که آلوئه در بعضی افراد می تواند عامل تولید درماتیت بشود.

گل گاوزبان: یک مطالعه با گروه شاهد بر روی 118 کودک در خطر دارای نتایج مثبت بر روی سیمپتوم های اگزما بود. 435 میلی گرم روغن گاوزبان از تولید اگزما پیشگیری نکرد ولی شدت حملات بیماری را کم کرد. در مطالعه دیگر استفاده خارجی از روغن گاو زبان در نزد کودکان باعث کاهش قرمزی و خارش شد ولی گویا نرم کردن پوست با هر روغنی اثر مثبت دارد.

هاماملیس ویرجینی: بعضی مواد موجود در آن دارای خواص آنتی انفلاماتوار و قابض است. نتیجه 3 مطالعه کوچک بر روی 95 نفر نشان داد که این گیاه می تواند سیمپتوم های اگزما را آرامش دهد ولی یک مطالعه دیگر بر روی 72 نفر به مدت دو هفته نتیجه مهمی نداشت. کمیسیون E و Escop مفید بودن مصرف آن را برای انفلاماسیون های کوچک روی پوست تائید می کنند.

جو: کمیسیون E موثر بودن ساقه های جو در بالنئوتراپی برای درمان بیماری های پوستی که تولید انفلاماسیون، سبوره (شوره) و خارش می کنند قبول دارد ولی هیچ مطالعه کلینیکی برای اگزما هنوز انجام نشده است.

دوزاژ: 250 گرم آرد جو را در یک جوراب یا کیسه ریخته در یک لیتر آب به مدت چند دقیقه بجوشانید و بعد کیسه را فشار دهید و بعد مایع را در وان حمام ریخته در آن استراحت کنید، یا کیسه را روی محل اگزما بمالید. همین طور می شود 100 گرم ساقه جو را در یک لیتر آب جوشانید و آن را در وان حمام ریخت.

بابونه آلمانی: استفاده از گل های بابونه آلمانی در غرب برای آرامش اگزما شناخته شده، همین طور خواص آن به عنوان آنتی انفلاماتوار، آنتی سینیک و کمک به درمان زخم های کوچک شناخته شده. یک مطالعه نشان داده که استفاده پوستی از کرم حاوی بابونه به نام Kamillosan به اندازه درمان با هیدروکورتیزون 25 درصد موثر بوده و از سایر درمان های کلاسیک بهتر عمل کرده. در یک مطالعه فرقی با پلاسبو نداشته ولی دو درمان موثرتر از کرم هیدروکورتیزون نیم درصد بوده.

دوزاژ: کمپرس خیس کرده 100 گرم گل بابونه در آب جوش یا مخلوط 5 قطره روغن اساسی بابونه در 20 میلی لیتر روغن گیاهی.

نعنای فلفلی: استفاده خارجی از روغن اساسی نعنای فلفلی برای آرامش خارش و التهاب پوست.

دوزاژ: 2 تا 3 قطره را در آب ولرم بریزید و در صورت لزوم تکرار کنید.

کنتراندیکاسیون نباید در نواحی دستگاه تنفسی کودکان کمتر از 4 سال استفاده شود چون می تواند باعث اسپاسم حلق و برانش ها بشود و حالت خفگی موقت تولید کند.

گل همیشه بهار: در اروپا خواص آنتی انفلاماتوار آن کاملاً شناخته شده و برای محصولات زیبایی و درماتولوژی به کار می رود. کمیسیون E و Escop موثر بودن استفاده خارجی آن را برای درمان زخم هایی که به درمان خوب جواب نمی دهند مثل زخم های واریسی قبول دارند.

دوزاژ: استفاده از کرم های حاوی 2 تا 5 درصد گل همیشه بهار و یا حل 2 تا 3 قطره تنتور در داخل آبی که قبلاً جوشیده و سرد شده و کمپرس آن بر روی محل اگزما.

گیاهان مختلفی در نقاط دنیا خواص درمانی و آنتی انفلاماتوار دارند که مطالعه آنها از حوصله این مقاله خارج است.

درمان های زیر برای محافظت به کار می روند و مطالعات موثر بودن آنها را برای کم کردن تعداد حملات و شدت آنها نشان داده و فقط از آنها نام می بریم:

پروبیوتیک ها، روغن اوناگر،روغن ماهی(رل مهمی در عکس العمل های دفاعی و آنتی انفلاماتوار دارد.)، هپنیوتراپی، ماساژ درمانی، ویتامین E

طب سنتی چین: بر اساس طب سنتی چین بیماری های پوستی بر اثر عدم تعادل انرژی تولید می شوند. طب سوزنی و معجون های چینی که گاهی شامل 10 گیاه می شوند برای درمان به کار می روند. مطالعات نتایج مختلفی داشته است.